Το διεθνές πρότυπο EN ISO 45001:2018 για Υγεία και Ασφάλεια στην Εργασία

Το διεθνές πρότυπο ΕΝ ISO 45001:2018, ορίζει τις προδιαγραφές που πρέπει να πληροί ένα Σύστημα Διαχείρισης Υγείας & Ασφάλειας στην Εργασία (ΣΔΥΑΕ), το οποίο παρέχει ένα πλαίσιο για τη διαχείριση των θεμάτων Υγείας & Ασφάλειας στην Εργασία, για την πρόληψη εργατικών ατυχημάτων και ασθενειών και τη διατήρηση ασφαλών και υγιεινών συνθηκών εργασίας σε έναν οργανισμό.

Η εφαρμογή ενός Συστήματος Διαχείρισης Υγείας & Ασφάλειας στην Εργασία που ικανοποιεί τις απαιτήσεις του προτύπου EN ISO 45001:2018, συμβάλλει στη συνεχή βελτίωση της επίδοσης ενός οργανισμού σε θέματα Υγείας & Ασφάλειας στην Εργασία, στην εκπλήρωση των νομοθετικών απαιτήσεων Υγείας & Ασφάλειας στην Εργασία και στην επίτευξη των αντίστοιχων στόχων.

Το πρότυπο EN ISO 45001:2018 μπορεί να εφαρμοσθεί σε κάθε οργανισμό ανεξάρτητα από το μέγεθός του ή τον τύπο των δραστηριοτήτων του, χωρίς να απαιτεί συγκεκριμένα κριτήρια επίδοσης εκ μέρους του οργανισμού που το εφαρμόζει και χωρίς να θέτει περιορισμούς ως προς τη δομή του Συστήματος Διαχείρισης Υγείας & Ασφάλειας στην Εργασία.
Το πρότυπο EN ISO 45001:2018 δεν αντιμετωπίζει θέματα όπως η ασφάλεια προϊόντος, η ασφάλεια περιουσιακών στοιχείων και οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις, που μπορεί να προκύπτουν ή και να σχετίζονται με κινδύνους Υγείας και Ασφάλειας στην Εργασία.
Τέλος οι απαιτήσεις του προτύπου EN ISO 45001:2018 πρέπει να εφαρμόζονται και να ικανοποιούνται στο σύνολό τους από το Σύστημα Διαχείρισης Υγείας & Ασφάλειας στην Εργασία και χωρίς εξαιρέσεις, ώστε η δήλωση συμμόρφωσης με το πρότυπο αυτό να έχει ισχύ.

Η δομή του προτύπου ΕΝ ΙSO 45001:2018 ακολουθεί τις οδηγίες Annex SL του Διεθνούς Οργανισμού Τυποποίησης και συνεπώς είναι συμβατό με άλλα πρότυπα όπως το EN ISO 9001:2015, ΕΝ ISO 14001:2015, EN ISO 27001:2013.
Με το τρόπο αυτό παρέχεται η δυνατότητα για εύκολη ενσωμάτωση των απαιτήσεών του σε ήδη υφιστάμενα Συστήματα Διαχείρισης Ποιότητας/ Συστήματα Περιβαλλοντικής Διαχείρισης /Συστήματα Διαχείρισης Ασφάλειας Πληροφοριών.
Τα περιεχόμενα του προτύπου ΕΝ ΙSO 45001:2018 κατανέμονται σε δέκα παραγράφους ως εξής (Ηigh Level Structure):
1. Αντικείμενο
2. Τυποποιητικές παραπομπές
3. Όροι και ορισμοί εννοιών
4. Πλαίσιο λειτουργίας οργανισμού
5. Ηγεσία και συμμετοχή εργαζομένων
6. Σχεδιασμός
7. Υποστήριξη
8. Λειτουργία
9. Αξιολόγηση επιδόσεων
10. Βελτίωση
Oι τρεις πρώτες παράγραφοι παρέχουν γενική πληροφόρηση για το πρότυπο ΕΝ ΙSO 45001:2018 και τα Συστήματα Διαχείρισης Υγείας & Ασφάλειας στην Εργασία, συμπεριλαμβανομένης βασικής ορολογίας για θέματα Υγείας και Ασφάλειας στην Εργασία.
Οι επόμενες επτά παράγραφοι περιγράφουν απαιτήσεις για τις διαφορετικές λειτουργίες ενός Συστήματος Διαχείρισης Υγείας & Ασφάλειας στην Εργασία και για τα διάφορα στάδια εφαρμογής του.
Οι απαιτήσεις αυτές διαπνέονται από μια λογική σειρά εφαρμογής σύμφωνα με την συστηματική προσέγγιση Plan – Do – Check – Act που επαναλαμβανόμενη εξασφαλίζει τη διαρκή βελτίωση του Συστήματος Διαχείρισης Υγείας & Ασφάλειας στην Εργασία.
Η κατηγοριοποίηση των απαιτήσεων των παραγράφων του προτύπου με βάση την προσέγγιση του κύκλου βελτίωσης P-D-C-A παρουσιάζεται ανά στάδιο ως εξής:
– Σχεδιασμός του ΣΔΥΑΕ που περιλαμβάνει: την κατανόηση του πλαισίου λειτουργίας του οργανισμού, την αναγνώριση και αξιολόγηση κινδύνων και ευκαιριών από το πλαίσιο λειτουργίας, τον ορισμό ενεργειών για την αντιμετώπιση των κινδύνων και την αξιοποίηση των ευκαιριών, την αναγνώριση νομοθετικών και λοιπών απαιτήσεων, τον καθορισμό του πεδίου εφαρμογής του Συστήματος Διαχείρισης Υγείας & Ασφάλειας στην Εργασία, τον καθορισμό πολιτικής ΥΑΕ, την στοχοθεσία ΥΑΕ, την αναγνώριση των απαιτούμενων διεργασιών και πόρων για την επίτευξη των στόχων της πολιτικής ΥΑΕ, τον καθορισμό ρόλων και αρμοδιοτήτων στα πλαίσια του ΣΔΥΑΕ, τον καθορισμό του τύπου και της έκτασης ελέγχου των εργολάβων/υπεργολάβων, τον καθορισμό του ελέγχου αλλαγών, τον καθορισμό του τρόπου αντιμετώπισης των καταστάσεων εκτάκτου ανάγκης. Οι απαιτήσεις αυτές αντιστοιχούν στις παραγράφους 4-8 του προτύπου.
– Εφαρμογή του ΣΔΥΑΕ, όπως σχεδιάστηκε στην προηγούμενη φάση με έμφαση στην εξάλειψη των κινδύνων και στη μείωση της διακινδύνευσης ΥΑΕ. Οι σχετικές απαιτήσεις αντιστοιχούν στην παράγραφο 8 του προτύπου
– Έλεγχο των αποτελεσμάτων εφαρμογής του ΣΔΥΑΕ που περιλαμβάνει: παρακολούθηση, μέτρηση και αξιολόγηση των επιδόσεων του ΣΔΥΑΕ σε σχέση με την στοχοθεσία και την πολιτική ΥΑΕ, τις εσωτερικές επιθεωρήσεις, τον έλεγχο συμμόρφωσης με τη νομοθεσία και την ανασκόπηση αποτελεσμάτων του ΣΔΥΑΕ από τη διοίκηση. Οι σχετικές απαιτήσεις αντιστοιχούν στην παράγραφο 9 του προτύπου
– Υλοποίηση ενεργειών για την βελτίωσή του ΣΔΥΑΕ, μέσω της διερεύνησης συμβάντων ΥΑΕ, της αντιμετώπισης μη συμμορφώσεων, της αντιμετώπισης ευρημάτων εσωτερικών και εξωτερικών επιθεωρήσεων, της εφαρμογής καλών πρακτικών και προτάσεων βελτίωσης. Οι σχετικές απαιτήσεις αντιστοιχούν στην παράγραφο 10 του προτύπου
Σημειώνουμε ότι σε όλα τα παραπάνω στάδια υλοποίησης των απαιτήσεων του προτύπου είναι απαραίτητος ο ηγετικός ρόλος της ανώτατης διοίκησης του οργανισμού, καθώς και η συμμετοχή και διαβούλευση των εργαζομένων. Η διαγραμματική απεικόνιση της σχέσης μεταξύ των παραγράφων του προτύπου και του κύκλου βελτίωσης P-D-C-A φαίνεται στο ακόλουθο σχήμα: